Kiedy kotka może zajść w ciążę?

Ciąża u kotki to potencjalne następstwo procesów dojrzewania organizmu. I choć chciałoby się wierzyć, że świadomość ludzi jest w tym zakresie odpowiednia, to jednak wciąż zdarza się, że w wyniku niedopilnowania właściwych terminów i procedur weterynaryjnych niektórzy są zaskakiwani przez ten fakt. Zwłaszcza w przypadku młodych samic pierwsze objawy dojrzałości płciowej bywają trudne do rozpoznania – a konsekwencje ich zignorowania mogą pojawić się szybciej, niż się spodziewamy.

Biologia kotów domowych różni się od ludzkiej intuicji: dojrzewają wcześnie, mogą przechodzić ruję wielokrotnie w ciągu roku, a ich organizm jest gotowy do rozrodu, zanim jeszcze osiągną pełną dojrzałość fizyczna oraz emocjonalną. Właśnie dlatego warto zrozumieć, jak funkcjonuje cykl rozrodczy kotki i jakie czynniki wpływają na jego rozpoczęcie. Świadomość tych procesów pozwala lepiej zadbać o swoje zwierzątko i podejmować odpowiedzialne decyzje – zarówno jeśli planujemy hodowlę, jak i wtedy, gdy chcemy uniknąć nieplanowanego miotu. Jeśli chcesz wiedzieć, kiedy kotka może zajść w ciążę i jak rozpoznać ten moment – przeczytaj nasz artykuł.

Spis treści:

• W jakim wieku kotka może zajść w ciążę? Biologia dojrzewania
• Objawy pierwszej rui u kotki – na co zwrócić uwagę?
• Ruja a konsekwencje zdrowotne
• Czy kotka może zajść w ciążę podczas pierwszej rui?
• Cykl płciowy kotki – etapy, częstotliwość i długość rui
• Jakie są zagrożenia związane z wczesną ciążą u kotki?

W jakim wieku kotka może zajść w ciążę? Biologia dojrzewania

Pierwszy rui u kotki może pojawić się już około 4. miesiąca życia. To, w jakim wieku kotka może zajść w ciążę, w teorii zależy od tempa jej rozwoju, warunków środowiskowych oraz predyspozycji rasowych. W praktyce natomiast wygląda to tak, że jeśli pojawia się ruja, to ciąża staje się jej prawdopodobnym następstwem (o ile oczywiście w otoczeniu kotki pojawi się aktywny płciowo kocur). W przypadku kotek rasowych dojrzewanie często następuje później niż u dachowców. Pierwsza ruja jest sygnałem, że organizm jest biologicznie gotowy do zapłodnienia – choć w praktyce oznacza to jedynie gotowość hormonalną, a nie pełne przygotowanie do ciąży. Co więcej, kotki należą do gatunków sezonowo poliestralnych – oznacza to, że mogą wchodzić w ruję wielokrotnie w ciągu roku, zwłaszcza w sprzyjających warunkach domowych, gdzie sztuczne światło i ciepło zaburzają naturalny rytm sezonowy. Od lat obserwuje się także zaburzenia sezonowości w rozrodzie kotów żyjących w środowisku zewnętrznym - wpływ na to mają między innymi ciepłe zimy oraz większa dostępność pokarmu. W efekcie zdolność do rozmnażania może utrzymywać się u kotek niemal przez cały rok. 

Skoro wiemy już, kiedy kotka może zajść w ciążę, czas na kolejną porcję informacji. Czytaj dalej!

Objawy pierwszej rui u kotki – na co zwrócić uwagę?

Pierwsza ruja u młodej kocicy może mieć tzw. charakter cichy - oznacza to, że nie będzie żadnych zewnętrznych objawów, a kotka będzie jedynie wydzielać charakterystyczne dla tego stanu feromony, przyciągające kocury w celu jej zapłodnienia. Może też pojawić się pozakuwetowa urynacja, która często jest łączona w pierwszej kolejności ze stresem lub zapaleniem pęcherza, a nie z wejściem w okres dojrzałości płciowej. Jeśli więc domu lub w jego okolicy przebywa niekastrowany kocur (nawet bardzo młody, mający zaledwie 4-5 miesięcy), może dojść do krycia, którego opiekun nawet nie zauważy, a w jego efekcie - do ciąży.

Jeśli jednak ruja pojawia się w postaci pełnej, wówczas zwykle  ma miejsce charakterystyczne miauczenie – donośne, przeciągłe i powtarzalne. Kotka staje się natarczywa, ociera się o meble i domowników, a jej zachowanie bywa trudne do zignorowania. Wypinanie zadu, odstawianie ogona na bok oraz tarzanie się po podłodze jest kolejnym sygnałem, które świadczą o gotowości do rozrodu. Część kotek traci w tym czasie apetyt lub zaczyna znaczyć teren moczem, co także wiąże się z naturalnym mechanizmem przyciągania samców.

Ruja a konsekwencje zdrowotne

Ruja potrafi być dla kotki intensywnym przeżyciem – zarówno fizycznym, jak i emocjonalnym – a jej częstotliwość i siła zależą od wieku, kondycji oraz środowiska. Natomiast jest to też bardzo duże obciążenie dla organizmu, które przejawia się chociażby tym, że każda ruja, którą przechodzi kotka (nawet ta pierwsza), zwiększa w przyszłości szansę na rozwój nowotworu listwy mlecznej, który wiąże się nie tylko z poważnymi komplikacjami zdrowotnymi, ale wręcz może doprowadzić do bolesnej śmierci. Dlatego też zaleceniem medycznym jest przeprowadzenie kastracji kocicy PRZED PIERWSZĄ RUJĄ, aby w ten sposób ograniczyć ryzyko związane z potencjalnymi dolegliwościami onkologicznymi w przyszłości.

Dodatkowo powtarzające się ruje są realnym ryzykiem dla rozwoju chorób takich jak ropomacicze, cysty na jajnikach, a także zaburzenia behawioralne, związane z intensywną aktywnością hormonalną kotki, które z czasem, w wyniku nawracającej frustracji, mogą prowadzić do agresji dotykającej zarówno ludzkich jak i zwierzęcych domowników. Ponadto ruja zaburza metabolizm, pogarsza stan okrywy włosowej i generalnie w warunkach pozahodowlanych niczemu nie służy. Dlatego też każda młoda kotka, która nie jest rasowym zwierzęciem ujętym w planie hodowlanym, powinna być kastrowana jak najszybciej (najlepiej między 4 a 6 miesiącem życia), aby zaoszczędzić jej wszystkich tych problemów.

Czy kotka może zajść w ciążę podczas pierwszej rui?

Ciąża u kotki jak najbardziej jest możliwa podczas pierwszej rui. Biologicznie oznacza, że organizm osiągnął dojrzałość hormonalną i jest gotowy na zapłodnienie. Choć nie zawsze kotka ma jeszcze w pełni rozwiniętą sylwetkę i układ kostny, jej jajniki już produkują komórki jajowe, a owulacja może zostać wywołana przez krycie. To zjawisko, charakterystyczne dla kotowatych, sprawia, że zapłodnienie może nastąpić już przy pierwszym kontakcie z kocurem. Taka samica nie jest jednak w stanie ani bezpiecznie urodzić miotu (w trakcie porodu może dojść do tak poważnych powikłań, że zarówno kotka jak i kocięta przypłaca to życiem) jak i najczęściej nie ma odpowiednich możliwości (fizycznych i psychicznych) by prawidłowo zająć się swoimi kociętami. Dlatego też pierwsze mioty urodzone przez bardzo młode kotki umierają z wychłodzenia o głodu, zupełnie niepotrzebnie pomnażając ogrom zwierzęcego cierpienia.  

Pierwsze objawy ciąży u kotki mogą obejmować powiększenie i różowienie sutków, wzrost apetytu oraz zmianę zachowania. W tym kontekście zwierzak staje się spokojniejszy lub bardziej czuły i domaga się uwagi. I to jest właśnie ten moment, kiedy najlepiej umówić się na kastrację aborcyjną, podczas której ciąża zostanie usunięta a kotka skutecznie ubezpłodniona chirurgicznie, dzięki czemu problem niechcianego potomstwa zostanie skutecznie rozwiązany na resztę jej życia.

Świadomość, że ciąża u młodej kotki może mieć miejsce już przy pierwszej rui, jest już podłożem do podjęcia odpowiedzialnych decyzji o sterylizacji. W przypadku takiej decyzji warto przywołać jeden mit, który wskazuje, że kotka powinna mieć przynajmniej jeden miot przed kastracją. To błędne przekonanie nie ma żadnego potwierdzenia w badaniach ani praktyce weterynaryjnej – wręcz przeciwnie, wczesna sterylizacja znacząco zmniejsza ryzyko groźnych chorób, takich jak nowotwory gruczołów mlekowych czy ropomacicze.

Pamiętajmy też, że kotka nie ma wewnętrznej potrzeby aby “zostać matką” - jej zachowaniem kierują wyłącznie hormony napędzające popęd płciowy. Zatem wyłączenie tego mechanizmu dzięki chirurgicznej kastracji eliminuje problem w zarodku.

Cykl płciowy kotki – etapy, częstotliwość i długość rui

Ruja trwa średnio 7 dni i występuje co 21 dni, aż do momentu osiągnięcia biologicznego sukcesu, jakim jest zapłodnienie. Jeśli kotka zajdzie w ciążę, trwa ona zazwyczaj ok. 62-63 dni, po czym w 6 tygodni po porodzie samica gotowa jest często na kolejne zapłodnienie. Oznacza to, że w ciągu roku jedna matka może wydać na świat co najmniej 3 mioty. Jeśli z kolei do ciąży nie dojdzie, powtarzające się ruje mogą przejść w tzw. ruję permanentną, co oznacza, że kotka jest gotowa do krycia cały czas, a jej gospodarka hormonalna jest mocno rozregulowana. Jest to dla zwierzęcia zarówno silne obciążenie fizyczne, jak i koszmar psychiczny, bowiem w naturze trudno o większą torturę, niż brak możliwości realizacji gatunkowych potrzeb.

Pierwszym etapem jest faza przedrujowa (proestrus), trwająca zazwyczaj od jednego do czterech dni. W tym czasie kotka staje się bardziej aktywna, ociera się o przedmioty i domaga kontaktu, ale jeszcze nie dopuszcza kocura. Kolejną fazą jest ruja właściwa (estrus), trwająca zwykle od trzech do dziesięciu dni – to właśnie wtedy kotka jest zdolna do zapłodnienia. Jeśli nie zostanie pokryta, wchodzi w fazę międzyrujową (interestrus), trwającą od kilku do kilkunastu dni – objawy rui zanikają, a poziom hormonów powinien wrócić do normy. Ostatnim etapem jest okres bezrujowy (anoestrus), w którym kotka nie wykazuje aktywności rozrodczej. Powinien on najczęściej występować zimą, jednak u wielu kotek etap ten może być skrócony lub nawet nie występować wcale.

Cykle płciowe kotek powtarzają się co 2–3 tygodnie, a ich długość zależy od warunków środowiskowych. Moment, w którym kotka może zajść w ciążę, występuje wielokrotnie w ciągu roku i trudno go przewidzieć bez obserwacji. Z kolei kwestia tego, jak długo trwa ciąża u kotki, zależy m.in. od indywidualnych cech organizmu, liczby płodów oraz warunków środowiskowych – zazwyczaj trwa od 61 do 72 dni.

Jakie są zagrożenia związane z wczesną ciążą u kotki?

Zagrożenia wynikają przede wszystkim z niedojrzałości fizycznej i hormonalnej organizmu. Młoda samica nie ma jeszcze w pełni rozwiniętej miednicy i może mieć problemy z porodem. To zwiększa ryzyko komplikacji, martwych urodzeń lub konieczności cesarskiego cięcia. Niedoświadczona kotka często nie potrafi zająć się potomstwem – nie karmi, nie stymuluje oddawania moczu ani nie dba o higienę miotu, co prowadzi do śmierci kociąt.

Ponadto przypadkowe krycia mogą prowadzić do wielu wad genetycznych oraz przenoszenia nieuleczalnych chorób, do których zalicza się między innymi wirusowa białaczka kotów (FeLV) oraz zespół niedoboru immunologicznego kotów (FIP). Z tego też powodu nie należy w ogóle dopuszczać do tego, aby młode kotki rodziły potomstwo, a rozród powinien odbywać się jedynie w dobrze funkcjonujących hodowlach, pod kontrolą lekarza weterynarii. Natomiast młoda kotka przed kastracją powinna być trzymana w zamkniętym domu, bez możliwości jakiegokolwiek kontaktu z potencjalnie aktywnym płciowo samcem (nawet, jeśli jest to jej rodzony brat z tego samego miotu - koty nie mają w tym względzie żadnych hamulców, ponieważ są napędzane instynktem, a kocury dojrzewają płciowo szybciej niż kotki). 

Warto też wiedzieć, że jednym z wyznaczników dobrej hodowli kotów rasowych jest wydawanie kociąt do nowych domów już PO ZABIEGU KASTRACji, a procedura ta dotyczy zarówno kotek, jak i kocurów. W ten sposób hodowca dba o zdrowie i dobre samopoczucie swoich zwierząt w przyszłości, minimalizując jednocześnie ryzyko wystąpienia części chorób i problemów behawioralnych. Jeśli więc szukasz dla siebie rasowego przyjaciela, koniecznie zwróć uwagę na tę kwestię przy wyborze hodowli.

Aby zadbać o zdrowie kota, należy unikać wczesnych ciąż i zapewnić odpowiednią opiekę weterynaryjną.

Z naszego artykułu wiesz już między innymi, jak rozpoznać ruję u kotki. Wczesna dojrzałość płciowa kotek zaskakuje wielu opiekunów, a brak wiedzy może prowadzić do nieplanowanej i ryzykownej ciąży. Znajomość cyklu płciowego, objawów rui oraz momentu w zakresie tego, kiedy kotka może zajść w ciążę, pozwala lepiej zadbać o zdrowie i bezpieczeństwo zwierzęcia poprzez odpowiednie umówienie zabiegu kastracji u zwierząt należących do planu hodowlanego. Im większa jest nasza wiedza, tym lepsze decyzje podejmujemy jako odpowiedzialni opiekunowie.