Czym karmić koty wolno żyjące i jak pomóc im przetrwać zimę?
Mróz, śnieg i lodowaty wiatr sprawiają, że koty wolno żyjące zimą muszą wykazać się niezwykłą siłą i instynktem przetrwania. Niestety, nawet najbardziej doświadczone zwierzęta nie zawsze potrafią samodzielnie znaleźć pożywienie, ciepło i schronienie. To właśnie wtedy ogromną rolę odgrywają empatyczni ludzie – sąsiedzi, opiekunowie i wolontariusze, którzy każdego dnia dbają o to, by koty miały, co jeść i posiadały bezpieczne miejsca do spania.
Ta pomoc nie jest wymagająca – wystarczy wiedzieć, czym karmić koty wolno żyjące i jak robić to odpowiedzialnie. Dlatego warto poznać sprawdzone metody, produkty i zasady, by nie szkodzić – lecz faktycznie pomagać. W tym poradniku znajdziesz praktyczne wskazówki, jak dobrać odpowiedni pokarm, zorganizować karmienie i zapewnić zwierzętom bezpieczne warunki w najtrudniejszym okresie roku. Pomoc kotom bezdomnym to gest, który ma ogromne znaczenie – zarówno dla nich, jak i dla ludzi, którzy potrafią dostrzec potrzebę troski o każde, nawet najbardziej nieufne stworzenie.
Spis treści:
- Kim są koty wolno żyjące i dlaczego potrzebują naszej pomocy?
- Czym karmić koty wolno żyjące? Najlepsze opcje żywieniowe
- Jak zapewnić kotom wolno żyjącym dostęp do wody zimą?
- Jak zapewnić kotom wolno żyjącym schronienie?
- Gdzie i kiedy dokarmiać koty wolno żyjące? Zasady odpowiedzialnego karmienia
- Czego NIE robić? Na te zachowania uważaj!
Kim są koty wolno żyjące i dlaczego potrzebują naszej pomocy?
Koty wolno żyjące to zwierzęta urodzone i wychowane na zewnątrz, które nie przeszły przez pełen proces socjalizacji z człowiekiem, przez co nie zadbano prawidłowo o opiekę nad nimi w pierwszym okresie ich życia. Ze względu na fakt, iż koty domowe to, jak sama nazwa wskazuje, gatunek udomowiony, odpowiedzialność za te zwierzęta od początku do końca ponoszą ludzie. Większość z kotów funkcjonujących na zewnątrz to efekt niekontrolowanego rozrodu, który jest konsekwencją braku kastracji wśród zwierząt domowych. I choć nie każdy kot, który od dawna żyje na zewnątrz, jest w stanie zaakceptować zamknięcie w domu i bliski kontakt z człowiekiem, to nie zmienia to faktu, że należy mu się bezwzględnie opieka, w skład której wchodzą:
- kastracja
- profilaktyka weterynaryjna i leczenie w razie choroby,
- dobra, zbilansowana dieta, serwowana kotu przez cały rok (nie tylko w zimie),
- bezpieczne i ciepłe schronienie, w którym zwierzę czuje się bezpiecznie.
Bywa, że koty bezdomne tworzą zorganizowane grupy, tzw. kolonie, których celem jest zwiększenie bezpieczeństwa w odchowywaniu młodych oraz odstraszenie konkurencji w walce o zasoby. Takie struktury są jednak nietrwałe i często rozpadają się, gdy odchodzi zwierzak (najczęściej starsza kotka, bo struktura kolonii jest zwykle matriarchalna), wokół której zwierzęta się gromadziły. Często też koty spotykają się przy miejscach karmienia, co jest wyrazem interesującego oportunizmu, ponieważ wspólne spożywanie posiłków stoi w sprzeczności z naturą kociego łowcy – samotnika.
Zimą jednak ich sytuacja dramatycznie się pogarsza. Kiedy temperatura spada, a śnieg przykrywa naturalne źródła pożywienia, koty bezdomne muszą zużywać znacznie więcej energii, by przetrwać. Dlatego ludzka pomoc w postaci zapewnienia wody, pożywienia i schronienia jest wówczas szczególnie ważna. To też dobry czas na odławianie zwierząt do kastracji, ponieważ wiele z nich regularnie pojawia się na posiłki, co ułatwia przygotowanie całej procedury i jej sprawne przeprowadzenie.
Czym karmić koty wolno żyjące? Najlepsze opcje żywieniowe
Jeśli zastanawiasz się, czym karmić koty wolno żyjące, warto wiedzieć, że najlepsza będzie pełnoporcjowa mokra karma dla kota. Jej wilgotna konsystencja pomaga nawodnić organizm, dostarcza także łatwo przyswajalnych białek i tłuszczów, które zapewniają energię do ogrzania ciała. Dodatkową zaletą jest intensywny zapach – koty wolno żyjące zimą, nawet te nieufne wobec ludzi, chętniej podchodzą do miski, gdy poczują aromatyczny posiłek. Warto jednak pamiętać, że mokre jedzenie szybko zamarza, dlatego najlepiej podawać je w niewielkich porcjach, w stałych porach karmienia. Koty doskonale uczą się, o której są wydawane posiłki i często już czekają w okolicy, by skorzystać ze stołówki. Warto podawać je bezpośrednio po podgrzaniu (np. w kąpieli wodnej, nigdy w kuchence mikrofalowej).
Z kolei karma sucha nie nadaje się szczególnie do karmienia kotów w zimie, zwłaszcza w okresach mrozów. Ze względu na fakt, iż jej podawanie prowadzi do metabolicznego odwodnienia organizmu, serwowanie jej zwierzętom w okresach utrudnionego dostępu do wody pitnej oraz wzmożonej utraty płynów z organizmu jest świadomym działaniem na szkodę zwierzęcia. I nie, argument o tym, że sucha karma nie zamarza tak jak mokra, nie jest żadnym usprawiedliwieniem narażania zwierzęcia na problemy metaboliczne.
Jak zapewnić kotom bezdomnym dostęp do wody zimą?
Zimą woda zamarza błyskawicznie, szczególnie w metalowych naczyniach, które szybciej przewodzą zimno. Najlepszym rozwiązaniem są plastikowe lub ceramiczne miski o grubych ściankach, które dłużej utrzymują ciepło. Warto je ustawiać w miejscach osłoniętych od wiatru – np. pod zadaszeniem lub wewnątrz schronienia. Opiekunowie, którzy mają możliwość, mogą także stosować izolowane miski termiczne lub naczynia z podwójnymi ściankami. W najprostszej wersji wystarczy umieścić mniejszą miskę z wodą w większej, a przestrzeń między nimi wypełnić słomą lub styropianem – taki „domowy termos” spowalnia proces zamarzania.
Aby ułatwić kotom wolno żyjącym zimą dostęp do wody, należy ją wymieniać kilka razy dziennie, najlepiej rano i późnym popołudniem. Dobrym sposobem jest także dodawanie do wody niewielkich ilości oleju Omega 3, który nie tylko wspomaga pracę organizmu kota, ale też powoduje, że udział tłuszczu w wodzie lekko opóźnia jej zamarzanie.
Dostęp do wody jest szczególnie ważny w mroźne dni, ponieważ mróz doprowadzić do odwodnienia organizmu kota szybciej, niż upał. Stąd też wiele znajdowanych zimą, wygłodzonych kotów, cierpi tak samo mocno z powodu braku jedzenia jak i z racji chronicznego odwodnienia. Dlatego dbaj o to, by woda dla zwierząt była dostępna!
Jak zapewnić kotom bezdomnym schronienie?
Najprostszą i najbardziej skuteczną formą pomocy jest budka dla kotów bezdomnych zimą – niewielka konstrukcja, która chroni przed wiatrem, wilgocią i chłodem. Nie musi być droga ani skomplikowana. Można ją zbudować z ogólnodostępnych materiałów, np. ze styropianu, plastikowego pojemnika lub drewnianej skrzyni. Ważne jest, by była szczelna, stabilna i dobrze izolowana. Ściany można dodatkowo wzmocnić folią lub styropianem, a dno unieść nad ziemię, aby wilgoć nie przenikała od spodu.
Wejście do budki powinno być na tyle małe, by zmieścił się kot, ale nie dostało się do środka większe zwierzę. Najlepiej, gdy otwór znajduje się z boku, nie pośrodku, i jest osłonięty od strony, z której wieje wiatr. Pamiętaj też, że budka musi być mała – kot musi jej wnętrze ogrzać własnym ciałem, dlatego w środku powinno być dość ciasno, aby zwierzak nie marzł w czasie chłodów. Jeśli budka stoi na ziemi, pamiętaj, żeby otwór umieścić wyżej, aby nie zasypał go śnieg ani by nie wprowadziły się tam inne zwierzęta (np. jeże, dla których również można wykonać specjalne schronienia lub po prostu zostawić im dużą stertę liści w zacisznym kącie ogrodu, w której chętnie się zakopią i prześpią zimę. W środku nie kładź koca ani ręcznika – materiały te chłoną wilgoć i mogą zamarzać. Zamiast tego użyj słomy, która świetnie izoluje ciepło, nie nasiąka wodą i pozwala kotu samodzielnie ułożyć sobie gniazdo.
Budkę warto umieścić w spokojnym i osłoniętym miejscu, np. za garażem, pod krzewami lub w rogu altany śmietnikowej. Jeżeli stawiasz budkę na terenie spółdzielni, wspólnoty lub innej jednostki administracyjnej, zadbaj wcześniej o formalne poświadczenie zgody na jej ulokowanie, a na samej budce umieść informację kto jest za nią odpowiedzialny i za czyją zgodą została zainstalowana – to być może powstrzyma przynajmniej część osób przed aktami wandalizmu. Unikaj również stawiania jej w miejscach, gdzie mogą ją zniszczyć ludzie lub psy. Jeśli w Twojej okolicy żyje więcej kotów, przygotuj kilka budek w niewielkiej odległości od siebie. Pamiętaj też, by bezwzględnie dbać o czystość w okolicy kocich siedlisk, aby nie ściągać na zwierzaki niepotrzebnych zarzutów ze strony innych ludzi.
Gdzie i kiedy dokarmiać koty wolno żyjące? Zasady odpowiedzialnego karmienia
Dokarmianie kotów bezdomnych stanowi piękny gest empatii, ale też duża odpowiedzialność. Zacznij od wyboru stałego miejsca podawania pożywienia. Koty to zwierzęta terytorialne – czują się bezpiecznie, gdy znają przestrzeń, w której jedzą i odpoczywają.
Równie istotna jest regularność karmienia. Koty bezdomne szybko uczą się rozpoznawać momenty dnia, w których pojawia się opiekun. Regularne karmienie – o tych samych porach, najlepiej rano i późnym popołudniem lub wieczorem – daje im poczucie bezpieczeństwa i pozwala lepiej planować aktywność. Stały rytm karmienia pomaga też utrzymać porządek – koty zjadają posiłek od razu, a resztki nie zalegają w miskach. Pamiętaj też, aby regularnie sprzątać w miejscach karmienia, nie zostawiać tam pustych puszek, wymieniać miski i nie karmić kotów z brudnych pojemników. To nie tylko kwestia higieny i dbania o ich bezpieczeństwo, ale także szeroko pojęta dbałość o otoczenie, która zmniejsza ryzyko powstania konfliktów z okolicznymi mieszkańcami. Niedojedzone resztki karmy mogą przyciągać inne zwierzęta, np. szczury lub lisy, których obecność nie jest wskazana w miejscu karmienia kotów.
Jeśli zastanawiasz się, czym karmić koty wolno żyjące zimą, pamiętaj, że o tej porze roku szczególnie ważne są posiłki wysokokaloryczne. Wybieraj więc mokre, wysokomięsne karmy o zawartości tłuszczu przekraczającej 6,5% w składzie. Jeśli w okolicy działa więcej opiekunów lub wolontariuszy, dobrze jest ustalić wspólny harmonogram karmienia. Ułatwi to kontrolę nad ilością jedzenia i zapobiegnie jego marnowaniu.
Pamiętaj też, że w okresie zimowym, możesz dodatkowo wspierać odporność kotów przez dosuplementowywanie im karmy dedykowanymi preparatami. Mogą to być suplementy zawierające beta-glukan lub L-Lizynę, które pozytywnie wpływają na kocią odporność. Możesz także podawać rybny olej Omega 3, dodawany nie tylko do wody, ale też do mokrej karmy.
Jeżeli natomiast zauważysz u któregoś zwierzaka objawy rozwijającej się choroby – postaraj się jak najszybciej zabrać go do lekarza weterynarii. Jeśli nie jesteś w stanie samodzielnie go złapać, zwróć się o pomoc do schroniska lub lokalnej organizacji prozwierzęcej, aby pracownicy lub wolontariusze pomogli w bezpiecznym odłowieniu zwierzaka.
Czego NIE robić? Na te zachowania uważaj!
Dokarmianie bezdomnych kotów to potrzebne działanie, ale nawet najlepsze intencje mogą przynieść niepożądane skutki, jeśli nie przestrzega się odpowiednich zasad. Aby wsparcie dla tych zwierząt naprawdę im służyło, warto unikać kilku powszechnych błędów, które – choć często wynikają z chęci pomocy – mogą być dla nich szkodliwe.
Nie podawaj mleka ani resztek ludzkiego jedzenia
To jeden z najczęstszych mitów. Wiele osób wciąż uważa, że koty mogą pić mleko, jednak w rzeczywistości jest ono dla nich bardzo niezdrowe. Większość dorosłych kotów nie trawi laktozy, co prowadzi do wzdęć i biegunek, co jest szczególnie groźne w sytuacji, gdy zwierzęta te nie są objęte regularną opieką weterynaryjną. Ponadto mleko podawane regularnie może być jednym z powodów do rozwijania się przewlekłej choroby nerek, ponadto jest silnym alergenem oraz może zaburzać gospodarkę cukrową w organizmie.
Podobnie wygląda sytuacja z ludzkim jedzeniem. Nawet niewielkie ilości przypraw, soli czy składników bezpiecznych dla ludzi, ale silnie toksycznych dla kotów (np. cebuli lub czosnku) mogą obciążać koci układ pokarmowy, powodując wymioty, biegunkę, a w dłuższej perspektywie – choroby wątroby i nerek.
Nie podawaj kości, ryżu, makaronu, chleba ani innych „zapychaczy”
Kości, zwłaszcza te, które zostały poddane wcześniej obróbce termicznej , łatwo pękają i mogą uszkodzić przełyk, żołądek lub jelita. Z kolei próby mieszania kociej karmy z tzw. „zapychaczami” w postaci gotowanego ryżu, makaronu czy rozmoczonego chleba mogą jedynie zaszkodzić zwierzakom. W tej sytuacji myślenie, że „Więcej znaczy lepiej” i próba podnoszenia objętości posiłków przez tego rodzaju dodatki to klasyczna „niedźwiedzia przysługa” dla potrzebujących dobrej diety i opieki kotów.
Nie karm w przypadkowych miejscach
Koty cenią sobie poczucie bezpieczeństwa. Karmienie ich w miejscach publicznych, np. przy śmietnikach, chodnikach czy parkingach, naraża je na stres i wypadki. Zawsze wybieraj stałe i osłonięte punkty karmienia, w których zwierzęta mogą jeść bez pośpiechu i lęku. Możesz też stworzyć dla nich specjalne zadaszenia, które będą chronić miski np. przed padającym śniegiem lub deszczem. Pamiętaj jednak by tak jak w przypadku kocich domków, zawsze uzyskać zgodę zarządcy terenu na ich ustawienie. Dbaj też o czystość i nie dawaj innym ludziom powodów do narzekania na koty oraz osoby im pomagające.
Nie karm nieregularnie
Koty szybko przyzwyczajają się do rytmu karmienia. Jeśli pojawiasz się nieregularnie, zwierzęta mogą szukać pożywienia w niebezpiecznych miejscach. Dlatego tak ważna jest regularność podawania posiłków – o tych samych porach, w tym samym miejscu. I nie tylko w zimie, ale przez cały rok!
| Błąd | Dlaczego to szkodliwe? | Potencjalne konsekwencje dla kota |
|---|---|---|
| Podawanie mleka | Dorosłe koty nie trawią laktozy | Biegunki, wzdęcia, bóle brzucha |
| Resztki z obiadu lub inne ludzkie potrawy | Zawierają sól, przyprawy, tłuszcze | Problemy żołądkowe, uszkodzenie wątroby lub nerek |
| Tania sucha karma | Odwadnia, jest źródłem alergenów, trudniej się trawi, zawiera zbędne składniki roślinne | Odwodnienie metaboliczne, choroby przewodu pokarmowego, alergie pokarmowe, problemy z nerkami i układem moczowym |
| Gotowane lub gołe kości | Łamliwe, mogą uszkodzić przewód pokarmowy | Zranienia przełyku, żołądka, jelit |
| Podawanie „zapychaczy” takich jak ryż, makaron czy chleb | Nie są prawidłowo trawione przez koty | Problemy z trawieniem, zaburzenia wchłaniania |
| Karmienie w przypadkowych miejscach | Hałas, ruch uliczny i ludzie stresują zwierzęta | Ucieczki, wypadki, stres |
| Nieregularne karmienie | Koty uczą się rutyny, jej brak zmusza je do ryzykownych zachowań | Żerowanie przy śmietnikach, kontakt z toksynami |
Zadbaj nie tylko o ciepło i pożywienie, ale też o zdrowie. Nawet zimą przydają się preparaty przeciwko pchłom i kleszczom u kota, które nie tylko chronią przed pasożytami zewnętrznymi, ale także przed chorobami, które mogą osłabić ich układ odpornościowy — już i tak narażony na trudne warunki zimowe. Równie ważne jest odrobaczanie zwierząt preparatami zwalczającymi inwazje endopasożytnicze, których zakup powinien być zawsze skonsultowany z lekarzem weterynarii.
Zima to dla bezdomnych zwierząt szczególnie trudny czas, ale dzięki naszej odpowiedzialności i empatii mogą przetrwać nieco łatwiej. Wiedząc już, czym karmić bezdomne koty, możesz stać się częścią dobra, które naprawdę ma znaczenie. Wystarczy odrobina systematyczności, ciepła i zrozumienia, by zmienić los tych cichych sąsiadów z podwórka. Pamiętaj: każda miska wystawiona zimą to mały gest człowieczeństwa, który ratuje życie.
Jeżeli natomiast, dzięki regularnemu karmieniu i kontaktowi z człowiekiem, jakiś zwierzak zaczyna zachowywać się przyjaźnie, pozwala się głaskać i brać na ręce – bezzwłocznie zabierz go z ulicy, zabezpiecz i zacznij szukać dla niego pomocy. Bo życie na ulicy to nie życie, tylko czekanie na śmierć, która każdego dnia czyha za rogiem. Nie miej więc w sobie przyzwolenia na bezdomność.
Polecane
