Ile koty powinny jeść? Wszystko, co musisz wiedzieć o zapotrzebowaniu kalorycznym kota

Zastanawiasz się, ile kot powinien jeść? Jeśli zauważasz, że miska Twojego pupila szybko pustoszeje, a on nadal domaga się dokładki, albo przeciwnie – zostawia połowę karmy i traci na wadze, to znak, że nie tylko pora udać się do lekarza weterynarii, ale też być może warto przyjrzeć się jego diecie.

Zapotrzebowanie kaloryczne kota zależy od wielu czynników, takich jak wiek, masa ciała, aktywność, stan zdrowia czy zabieg kastracji. Odpowiednia ilość jedzenia wpływa na kondycję mięśni, odporność, stan okrywy włosowej oraz ogólne samopoczucie Twojego futrzaka. Ważne jest, by dostosować porcje do jego indywidualnych potrzeb, aby uniknąć problemów zdrowotnych, takich jak otyłość czy niedowaga.

W tym artykule znajdziesz praktyczne wskazówki, które pomogą Ci określić, jak często karmić kota i jaką dawkę kalorii podać, by zadbać o jego zdrowie. Dowiesz się, jak obliczyć dzienne zapotrzebowanie, korzystając z popularnych wzorów RER i DER, oraz jak rozpoznać sygnały głodu i przekarmienia, by dostarczyć kotu idealną porcję jedzenia.

Spis treści:

• Od czego zależy zapotrzebowanie kaloryczne kota?
• Ile kalorii dziennie potrzebuje kot? Obliczanie zapotrzebowania
• Ile razy dziennie karmić kota? Częstotliwość posiłków według wieku
• Jakie porcje karmy dla kota?
• Jak rozpoznać, że kot je za dużo lub za mało?
• Specjalne potrzeby - kocięta, seniorzy, koty sterylizowane i chore

Od czego zależy zapotrzebowanie kaloryczne kota?

To, ile kot powinien jeść, zależy od szeregu czynników, które wspólnie określają jego codzienne zapotrzebowanie kaloryczne. Największy wpływ ma wiek – kocięta potrzebują znacznie więcej energii, natomiast starsze osobniki mają nieco wolniejszy metabolizm, dlatego ich dieta powinna być odpowiednio zbilansowana, dostarczając przy tym wysokich ilości białka odzwierzęcego. Równie ważna jest masa ciała i kondycja (BCS - ang. Body Condition Score) – kot o prawidłowej sylwetce znajduje się pośrodku skali, niezależnie od tego, czy jest to jej 5. czy 9. stopniowa wersja.

Skala BCS jest to tyle ważna, że w wielu przypadkach sama masa ciała może nie być wystarczająco dokładnym parametrem do oceny kondycji kota: przykładowo masa 5 kg dla dorosłego kocura „dachowca” może być wagą odpowiednią, dla cornish rexa może oznaczać otyłość, a dla maine coona, skrajną niedowagę.

Jeśli, pomimo dokładnych opisów i rysunków, przedstawionych na skali BCS masz problem z oceną kondycji swojego zwierzaka, zwróć się o pomoc do zoodietetyka lub lekarza weterynarii.

Na ilość energii wpływa też poziom aktywności – kot aktywny, który dużo się porusza, spala więcej kalorii niż spokojny domator. Kastracja kotów dorosłych fizycznie również czasowo obniża zapotrzebowanie energetyczne, przeciętnie o 20–30%, dlatego po zabiegu warto zmniejszyć porcje dobowe na okres ok. 8-15 tygodni. Jest to szczególnie ważne u kotek, które są bardziej narażone na skutki pokastracyjnej otyłości, niż kocury.

Co istotne nie jest istotne źródło kalorii, ale ich ilość, dlatego nie ma żadnego uzasadnienia, aby u kotów kastrowanych wprowadzać jakiekolwiek „specjalne” diety albo, co gorsza, karmy typu light, które dobre źródło kalorii, jakimi są białko i tłuszcz, często wymieniają na zbędne w kociej diecie węglowodany pochodzenia roślinnego. Dlatego dieta kastrata nadal powinna pozostać zdrowa, mokra i wysokomięsna, a kontroli powinna podlegać jedynie dobowa dawka pokarmowa.

Nie bez znaczenia jest też stan zdrowia – chore zwierzęta lub w okresie rekonwalescencji potrzebują indywidualnego planu żywieniowego, ustalonego przez zoodietetyka lub lekarza weterynarii. Ważne są tu nie tylko zawartości kluczowych składników, takich jak odzwierzęce białka i tłuszcze, ale często także kaloryczność danego produktu i jego skład surowcowy oraz analityczny. Dlatego też plany żywieniowe dla zwierząt chorych lub rekonwalescentów układa się zawsze w odpowiedzi na aktualne wyniki badań i stan pacjenta.

Ile kalorii dziennie potrzebuje kot? Obliczanie zapotrzebowania

Aby ustalić, ile kot powinien jeść, należy zacząć od obliczenia jego zapotrzebowania kalorycznego. Zoodietetycy oraz lekarze weterynarii stosują w tym celu dwa proste wzory: RER (ang. Resting Energy Requirement), czyli zapotrzebowanie energetyczne w spoczynku, oraz DER (ang. Daily Energy Requirement) – dzienne zapotrzebowanie na energię potrzebną do utrzymania prawidłowej masy ciała przy danym trybie życia.

RER obliczamy ze wzoru:

RER = 70 × (masa ciała w kg)⁰·67

Następnie wynik RER mnożymy przez współczynnik przeliczeniowy K , który zależy od stylu życia, stanu fizjologicznego i kondycji zwierzaka. Przykładowo:

• kot dorosły, kastrowany: K= 1,2 × RER,
• kot niekastrowany: K= 1,4 × RER,
• kotka w ciąży lub w laktacji: K= 2 x RER lub żywienie ad libitum
• kot otyły lub mało aktywny: K= 1,0 × RER.
• kot w okresie rekonwalescenci lub odbudowy utraconej masy: K= 1,2-1,4 x RER

Przykład: średnio aktywny kot o prawidłowej wadze 4,5 kg po kastracji → RER = 70 × 4,5 podniesione do potęgi 0,67 = 191 kcal.

Po pomnożeniu przez K= 1,2 otrzymujemy DER o wartości 230 kcal dziennie. To właśnie orientacyjna ilość energii, którą pupil powinien otrzymać każdego dnia.

Aby przełożyć to na porcje karmy, wystarczy sprawdzić kaloryczność produktu na etykiecie – np. mokra karma o wartości 110 kcal/100 g oznacza, że kot powinien zjeść ok. 210 g dziennie.

Ile razy dziennie karmić kota? Częstotliwość posiłków według wieku

Częstotliwość karmienia ma ogromny wpływ na to, ile kot powinien jeść i jak dobrze jego organizm wykorzystuje dostarczaną energię. W przeciwieństwie do psów, koty mają naturalną potrzebę jedzenia mniejszych porcji, ale częściej – w naturze łapią i zjadają ofiary średnio od 17 do 25 razy dziennie, a ponieważ w repertuarze ofiar mają zwierzęta małych rozmiarów, to także ich posiłki są niewielkie.

• Zapotrzebowanie kaloryczne kota (do 12. miesiąca życia) jest nawet dwukrotnie większe niż u dorosłych osobników, dlatego najlepiej karmić go ze stałym dostępem do miski, a jeśli nie ma takiej możliwości to podawać minimum 5 posiłków w ciągu doby. Jeśli mimo to kociak prosi o jedzenie, a nie przybiera nadmiernie na wadze, oznacza to, że większość / częstotliwość porcji powinna ulec zwiększeniu.
• Koty dorosłe (od 1. roku życia) najlepiej funkcjonują, gdy jedzą 3 do 5 posiłków dziennie, o stałych porach. Regularność pozwala utrzymać stabilny metabolizm i zapobiega przejadaniu się. Wpływa też na odpowiedni przebieg procesu glukoneogenezy, który jest ściśle powiązany z regularnym dostarczaniem białka do organizmu, co z kolei wpływa na gospodarkę glukozową i zmniejsza ryzyko wytworzenia się insulinooporności, a w dalszej konsekwencji – cukrzycy. Jeśli zwierzę ma tendencję do podjadania, możesz podzielić dzienną porcję na więcej mniejszych posiłków lub używać misek spowalniających jedzenie albo tzw. misek z timerem. To samo dotyczy też zwierząt cierpiących z powodu tzw. syndromu głodu.
• Koty starsze (powyżej 10. roku życia) często mają wolniejszy metabolizm i mniejszy apetyt, ale też potrzebują łatwo przyswajalnych składników odżywczych. Najlepszym rozwiązaniem jest więc zapewnienie im możliwości jedzenia w wybranych przez nie porach (także w nocy), dbając o prawidłowy poziom składników odżywczych w diecie. Doskonale nadają się do tego tzw. miski na chip, które są połączone z chipem wszczepionym pod skórę zwierzaka i otwierają się tylko przed tym kotem, który jest do danej miski zakodowany. Ponieważ w chwilach, gdy kot nie korzysta z miski, jest ona zamknięta specjalną klapką, leżąca w niej mokra karma nie wysycha, zachowuje świeżość i aromat. W ten sposób można też skutecznie zadbać o to, by staruszek przyjął podawane w jedzeniu suplementy, bez ryzyka, że zje mu je inny zwierzak.

Jeśli zastanawiasz się, ile razy powinien jeść kot, pamiętaj, że kluczowe jest utrzymanie równowagi między ilością kalorii a aktywnością fizyczną. Kot rosnący, aktywny lub ponoszący zwiększony wydatek energetyczny np. ze względu na zredukowaną okrywę włosową albo całkowity jej brak (np. sfinks) może potrzebować dodatkowego karmienia. Z kolei spokojny kot domowy lepiej utrzyma wagę, gdy porcje zostaną precyzyjnie odmierzone i rozłożone równomiernie w ciągu dnia.

Jakie porcje karmy dla kota?

Niestety nie każdy producent karmy podaje na etykiecie tzw. wartość energetyczną (kcal/100 g lub kcal/puszkę), która stanowi punkt wyjścia do wyliczeń. Jeśli akurat na karmie, z której korzystasz, są takie wyliczenia, to super. Jednak jeżeli nie znajdziesz ich na etykiecie, może policzyć je samodzielnie, korzystając z tzw. przeliczników Atwatera (wartości, które oznaczają odpowiednie wartości kaloryczne każdemu z 3 podstawowych składników odżywczych: białko 3,5 kcal, tłuszcz 8,5 kcal oraz węglowodany także 3,54 kcal w przeliczeniu na 1 g. Dodatkowym utrudnieniem może być też fakt, że wielu producentów nie podaje wprost zawartości węglowodanów na etykiecie, co oznacza, że musisz je samodzielnie wyliczyć, dzięki odjęciu sumy pozostałych składników wymienionych w składzie analitycznym od 100% gotowego produktu.

Jeżeli jednak nie czujesz się na siłach, aby to robić „na piechotę”, możesz skorzystać z gotowych kalkulatorów kaloryczności karm, dostępnych w internecie – dzięki takim narzędziom otrzymasz nie tylko wartość kaloryczną danego produktu, ale też często gotowe wyliczenie dobowej dawki kalorii dla Twojego zwierzaka, ponieważ kalkulatory te mają zazwyczaj możliwość podania szczegółowych danych i całą pracę wykonują za Ciebie, oszczędzając czas i minimalizując ryzyko matematycznej pomyłki.

Załóżmy jednak, na potrzeby tego tekstu, że dorosły, wykastrowany mruczek o wadze 4,5 kg potrzebuje wyliczone już wcześniej 210 kcal dziennie. Jeśli ulubiona mokra karma kota ma 110 kcal/100 g, wystarczy proste działanie: (210 × 100) ÷ 110 = około 190 g mokrej karmy dziennie. Tę ilość można podzielić na 3-5 posiłków, co ułatwi trawienie i pomoże utrzymać uczucie sytości.

Jak rozpoznać, że kot je za dużo lub za mało?

Nawet najlepiej obliczone zapotrzebowanie kaloryczne kota może wymagać korekty, jeśli zachowanie pupila lub wygląd sygnalizują, że coś jest nie tak. Zbyt duże porcje najczęściej prowadzą do stopniowego przybierania na wadze, a w reakcji krótkoterminowej mogą wywoływać wymioty lub biegunkę. Objawy permanentnego przekarmienia to m.in. zanik talii, zaokrąglony brzuch i trudność w wyczuciu żeber, guzów miedniczych i wyrostków kolczystych kręgosłupa pod palcami. Kot staje się mniej aktywny i szybciej się męczy. Warto pamiętać, że dodatkowe przysmaki dla kota także dostarczają energii – ich nadmiar może prowadzić do przyrostu wagi, zwiększając ryzyko cukrzycy, chorób serca oraz stawów, dlatego należy je wliczać w dobową dawkę pokarmową.

Zbyt mała ilość jedzenia objawia się z kolei utratą masy ciała, wyraźnie wystającymi żebrami, matową sierścią i spadkiem energii. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji, należy w pierwszej kolejności sprawdzić masę ciała kota, by ustalić, czy nie stracił na wadze w ostatnim czasie (wahania na poziomie 150-200 g w skali 2 tygodni są normalne, natomiast tendencja spadkowa powinna niepokoić). Jeśli nie masz wagi – wykonaj ponowną ocenę wg skali BCS i zobacz jaki wynik uzyskuje Twój zwierzak. Upewnij się też, że głód nie jest spowodowany problemami chorobowymi takimi jak np. zaburzenia wchłaniania, ból uniemożliwiający jedzenia lub jakaś przyczyna behawioralna. Warto w takiej sytuacji w pierwszej kolejności skonsultować się z lekarzem weterynarii, aby wykluczyć podłoże chorobowe, a jeśli okaże się, że przyczyna jest pozamedyczna, dobrze jest skierować się do zoodietetyka, który zweryfikuje potrzeby i dawki pokarmowe zwierzaka.

Sygnałem ostrzegawczym może być również zachowanie. Jeśli kot jest wciąż głodny, głośno miauczy przy misce lub szuka jedzenia zaraz po posiłku, może oznaczać, że porcja jest zbyt mała lub karma ma za niską wartość energetyczną. Na takie zachowania trzeba bezwzględnie reagować, ponieważ przedłużające się uczucie głodu może doprowadzić np. do tego, że zwierzak zacznie podkradać ludzkie jedzenie, co niestety niesie ze sobą poważne ryzyko komplikacji zdrowotnych, w tym zatrucia.

Objawy przekarmienia vs niedożywienia u kota

Specjalne potrzeby – kocięta, koty kastrowane, dojrzałe i chore

Kocięta rosną błyskawicznie i potrzebują nawet 2,5 razy więcej kalorii w przeliczeniu na kilogram masy ciała niż dorosłe koty. Ich zapotrzebowanie kaloryczne jest wysokie, dlatego karmienie powinno być częste – najlepiej 4–5 małych porcji dziennie. W tym okresie szczególnie ważne są mokre, pełnowartościowe karmy wysokomięsne bogate w białko, tłuszcze i wapń. Do ukończenia 1 roku życia kociętom nie należy też wyliczać dziennych porcji pokarmowych, o ile nie zaczynają niepokojąco przybierać na masie. Dopiero gdy zakończy się proces wzrostu fizycznego warto zacząć podawać karmę zgodnie z wyliczeniami zoodietetycznymi.

Kastrowane koty dorosłe potrzebują mniej energii niż kocięta – ich metabolizm spowalnia, a apetyt często rośnie. W praktyce oznacza to, że po zabiegu kastracji należy obniżyć dzienną dawkę kalorii o ok. 20–30% na okres ok. Koty dojrzałe (zwierzęta powyżej 10. roku życia) mają mniejsze zapotrzebowanie energetyczne, ale większe potrzeby dotyczące jakości składników. Ich dieta powinna być wysokostrawna, bogata w białko i kwasy tłuszczowe omega-3, które wspierają stawy i układ odpornościowy oraz w białko i tłuszcze.

Nie ma żadnych naukowych dowodów na potrzebę obligatoryjnego zmniejszania zawartości białka w diecie kota dojrzałego, a z kolei zapotrzebowanie na tłuszcz u tych zwierząt wręcz rośnie, ze względu na większe trudności z jego przyswajaniem. Dlatego o dietę kociego staruszka należy dbać szczególnie, aby nie doprowadzić do tak częstego u zwierząt nastoletnich starczego wychudzenia.

Koty chore lub w okresie rekonwalescencji wymagają żywienia dostosowanego do konkretnego schorzenia. Przy problemach z nerkami, wątrobą czy układem pokarmowym konieczne jest stosowanie odpowiednich mokrych diet i suplementów - w celu ich dobrania najlepiej skonsultować się z doświadczonym zoodietetykiem, który ułoży plan żywieniowy na podstawie przedstawionych przez opiekuna wyników badań. Z kolei dobowa porcja jedzenia zależy od indywidualnych zaleceń specjalisty.

Regularne ważenie, obserwacja sylwetki i dostosowywanie porcji do aktualnej kondycji to najlepszy sposób, by utrzymać właściwe zapotrzebowanie kaloryczne kota. Nie zapominaj, że każdy pupil jest inny – jego potrzeby mogą się zmieniać wraz z wiekiem, poziomem aktywności, stanem fizjologicznym czy stanem zdrowia. Jeśli masz wątpliwości, skonsultuj wyniki z zoodietetykiem lub lekarzem weterynarii, który pomoże dobrać idealny plan żywienia.